Krystian Burda „Droga do Żelazowej Woli. Studium czasoprzestrzeni”
Krystian Burda Put za Żelazowu Wolu – studija prostora i vremena
21.02. – 24.03.2017
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Zagrzebiu
Muzej suvremene umjetnosti
Avenija Dubrovnik 17, 10000, Zagreb
Projekt „Droga do Żelazowej Woli – studium czasoprzestrzeni” (1960–61) autorstwa Krystiana Burdy to koncepcja pomnika poświęconego Fryderykowi Chopinowi, która składać się miała z form przestrzennych ustawionych na odcinku 10 kilometrów wzdłuż drogi z Warszawy do Żelazowej Woli. Pomnik przewidziany został do oglądania z okien samochodu jadącego z prędkością 60km/h.
Film Burdy, koncepcja pomnika-drogi, był zakończeniem kilkuletnich studiów i badań nad zagadnieniem rytmów w czasie i przestrzeni prowadzonych przez artystę w pracowni Oskara Hansena i Jerzego Jarnuszkiewicza w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Koncepcję pomnika Krystian Burda przedstawił podczas obrony swojego dyplomu na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w 1961 roku. Podczas obrony artysta zaprezentował obok filmu, fragment pomnika w formie makiety, okrągły relief ukazujący widzenie form w ruchu, plansze fotograficzne ilustrujące ideę w przestrzeni, plan lokalizacji i zdjęcia pejzażu mazowieckiego. Częścią projektu był komentarz artysty stanowiący „credo” pracy:
- Rytm – to czynnik ładu i porządku funkcjonowania świata.
- Pory roku, dzień, noc – to zmienność rytmu.
- Człowiekowi wrodzone jest poczucie rytmu (rytm serca, rytm kroków).
- Bez rytmu nie byłoby muzyki, tańca, plastyki – nie byłoby sztuki.
- Człowiek XX wieku większe odległości pokonuje różnymi środkami lokomocji.
Podstawowym elementem dyplomu Krystiana Burdy był film, który stanowił wprowadzenie do myślenia o pomniku oglądanym w ruchu. Autor, obrazując idee swojej koncepcji, rejestrował środowisko człowieka i mazowieckie krajobrazy, odnajdując w nich rytmy, które w filmie są wstępem do form przestrzennych prowadzących widza do Domu Urodzenia Fryderyka Chopina. Formy przestrzenne były nagrywane metodą poklatkową i „z otwartej kamery”, z przesuwanej na rolkach makiety, aby odtworzyć wrażenia podróżującego do Żelazowej Woli.
Dzieło Krystiana Burdy to unikatowa propozycja artystyczna pomnika poświęconego Fryderykowi Chopinowi. Mimo upływu czasu, projekt nadal zdumiewa rewolucyjnym podejściem do zagadnienia pomnika, rzeźby, przestrzeni, odczuwania i odnajdywania analogii rytmu w naturze i działalności człowieka, zwraca uwagę na udział i rolę przestrzeni w dziele sztuki.
Projekt był pokazywany w 2013 roku w Muzeum Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli.
O projekcie na stronie MSU.
Kuratorzy:
Sarmen Beglarian
Sylwia Szymaniak
Koordynatorzy:
Anna Rowińska
Lejla Topic
Organizatorzy:
Muzeum Sztuki Wspólczesnej
w Zagrzebiu (MSU)
Narodowy Instytut Fryderyka Chopina
Fundacja Polskiej Sztuki Nowoczesnej
Wsparcie:
Ministerstwo Kultury Republiki Chorwacji
Miasto Zagrzeb